Pozostałości nielotne (NVR) lub substancje nielotne to materiał pozostały po odparowaniu lotnego rozpuszczalnika, w którym były zawarte. Mogą one być rozpuszczalne, występować w zawiesinie lub jako materiał jednorodny. Analiza zawartości nielotnej pozwala określić czystość rozpuszczalnika, a także zmierzyć poziom mikrozanieczyszczeń na powierzchni danego obiektu lub podzespołu (czyli jego czystość).
Pomiar zawartości NVR polega na odparowaniu rozpuszczalnika organicznego, a następnie na wykonaniu grawimetrycznego pomiaru pozostałości za pomocą czułej wagi i starannie wytarowanych naczyń do ważenia. Analizy tego rodzaju mają ogromne znaczenie przy określaniu jakości wody oraz w badaniach środowiskowych. Stosuje się je także w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, elektronicznym oraz w produkcji urządzeń medycznych.
Obecność pozostałości nielotnych może obniżać jakość i parametry niektórych produktów oraz wpływać na ich przetwarzanie. W takich przypadkach pomiar zawartości NVR ma duże znaczenie dla zapewnienia jakości. Badania zawartości NVR pomagają zachować kontrolę nad procesami wytwarzania i utrzymać zgodność ze specyfikacją. Przykłady:
- Zapewnienie czystości sprzętu medycznego, co jest szczególnie ważne w urządzeniach przeznaczonych do wszczepiania
- Ograniczanie ilości mikrozanieczyszczeń na elementach komputerowych dysków twardych
- Kontrola jakości farb, lakierów, politur i podobnych produktów
- Zachowanie limitów dotyczących migracji toksycznych rozpuszczalników w plastikowych opakowaniach na żywność
Dlaczego dokładne ważenie jest istotne
Ważenie pozostałości nielotnych jest rodzajem ważenia różnicowego. Ilość zebranych pozostałości nielotnych jest zazwyczaj niewielka. W przypadku rozpuszczalników o dużej czystości lub materiału o bardzo niewielkiej zawartości zanieczyszczeń uzyskanie choćby śladowej próbki pozostałości nielotnych wymaga przetworzenia bardzo dużych objętości produktu. Tylko bardzo dokładne wagi mogą poradzić sobie z pomiarem tak małych ilości. Często wymagana jest dokładność odczytu rzędu 10 lub 1 µg (do 5-6 miejsca po przecinku).