Controle en kalibratie van pipetten

Een pipet is een laboratoriumtool om kleine hoeveelheden gemeten vloeistof nauwkeurig te verplaatsen door opzuiging en het monster vervolgens te doseren. Tegenwoordig zijn de meeste pipetten zuigerpipetten die een gedeeltelijk vacuüm boven de vloeistof creëren om de vloeistof op te zuigen, waardoor contact met de mechanische delen wordt vermeden.

Meer: Rainin pipetten

Een pipet is gekalibreerd als het verwachte volume en het daadwerkelijke volume dat door een pipet wordt gedoseerd, door een erkende instantie zijn bepaald met inachtneming van de bijbehorende meetonzekerheid. Het doel van pipetten kalibreren is om aan te tonen dat deze nog steeds nauwkeurige resultaten leveren binnen de door de producent of ISO 8655 bepaalde specificaties. Pipetten die buiten het tolerantiebereik werken, kunnen na een servicebeurt vaak worden gejusteerd en opnieuw worden gekalibreerd.
Meer: Rainin pipettenservice

Pipetten worden gewoonlijk gebruikt in chemische, biologische, klinische en medische omgevingen, waar vloeistofmonsters worden genomen en deze monsters vaak in kleine en nauwkeurige hoeveelheden moeten worden verplaatst voor verdere verdunning en voor onderzoek en analyse.

Hier volgen enkele veelgebruikte pipetteertechnieken en -fouten voor zuigerpipetten, en tips hoe u deze fouten kunt voorkomen.

1. Verkeerde onderdompelingsdiepte van de tip
   De juiste onderdompelingsdiepte van de tip kan de nauwkeurigheid tot 5% verbeteren. De tip moet bij microvolumepipetten 1-2 mm worden ondergedompeld en maximaal 3-6 mm bij pipetten met een normaal volume, afhankelijk van de tipgrootte. Als de tip te diep wordt ondergedompeld, wordt het volume aan gas in de tip samengedrukt, waardoor te veel vloeistof wordt opgezogen.
   
   
2. Verkeerde pipetteerhoek
   De onderdompelingshoek van uw pipettip in het monster moet zo verticaal mogelijk zijn en mag niet meer dan 20 graden afwijken van de verticale positie. Bij een meer horizontale hoek wordt er te veel vloeistof in de tip gezogen, waardoor de opzuiging onnauwkeurig is. Zo kan er bij een hoek van 30 graden ten opzichte van het verticale vlak bijvoorbeeld tot 0,7% te veel vloeistof worden opgezogen.
   
   
3. Inconsistente dosering
   Een hogere nauwkeurigheid en reproduceerbaarheid van monster tot monster kan worden gerealiseerd door ervoor te zorgen dat elk monster tot de laatste druppel wordt gedoseerd en er niets aan het tipuiteinde blijft hangen. Voor de meeste toepassingen wordt doseren met het uiteinde van de tip tegen de wand van het weegbakje aanbevolen, omdat dit de hoeveelheid monster dat in de tip achterblijft, vermindert of elimineert. Deze techniek kan de nauwkeurigheid met 1% of meer verhogen.
   
   
4. Fout door verzuim voorspoelen
   Bij het doseren van vloeistof met een pipet blijft er een klein laagje van de vloeistof op de tip achter, waardoor het verwachte volume iets minder is dan zou moeten. Door een nieuwe tip minstens tweemaal voor te spoelen met de te gebruiken vloeistof, conditioneert u de binnenkant van de tip.
   
   
5. Onregelmatig pipetteerritme
   Handhaaf een consistent pipetteerritme terwijl u van monster naar monster gaat. Vermijd gehaast of snel werken en kies een ritme voor elke stap in de pipetteercyclus.
   
   Meer: Good Pipetting Practice

De pipetnauwkeurigheid moet in de periode tussen twee kalibraties regelmatig worden gecontroleerd om in die periode resultaten buiten het tolerantiebereik te vermijden. Om de pipet te controleren, moet u minimaal het nominale volume ten minste 4-6 keer doseren in een beker op een nauwkeurige analytische balans, waarna het gemiddelde volume en de afwijking kan worden berekend met behulp van ISO 8655-formules. Balansen met een ingebouwde applicatie of pc-software geven binnen enkele seconden automatisch het resultaat 'goedgekeurd' of 'afgekeurd'.

Meer: Pipetcontrole

De pipetnauwkeurigheid moet in de periode tussen twee kalibraties regelmatig worden gecontroleerd om in die periode resultaten buiten het tolerantiebereik te vermijden. Om de pipet te controleren, moet u minimaal het nominale volume ten minste 4-6 keer doseren in een beker op een nauwkeurige analytische balans, waarna het gemiddelde volume en de afwijking kan worden berekend met behulp van ISO 8655-formules. Balansen met een ingebouwde applicatie of pc-software geven binnen enkele seconden automatisch het resultaat 'goedgekeurd' of 'afgekeurd'.  

Een pipetkalibratie toont het verschil tussen het verwachte en het daadwerkelijke volume en dit verschil moet binnen een bepaald tolerantiebereik vallen. Als het verschil buiten het tolerantiebereik ligt, kan dat resulteren in foutieve verdunningen en zelfs verkeerde analytische resultaten. Dat betekent dat resultaten niet kunnen worden gereproduceerd en dat de volledige analyse opnieuw moet worden uitgevoerd. Voor vroegtijdige detectie van een pipet die buiten het tolerantiebereik werkt, wordt het aangeraden om de pipetnauwkeurigheid ook tussen twee kalibraties in te controleren, om te voorkomen dat de werking buiten het tolerantiebereik pas bij de volgende kalibratie wordt ontdekt.

Bij een pipetkalibratie wordt het verwachte volume en het daadwerkelijke volume dat door een pipet wordt gedoseerd, door een erkende instantie bepaald met inachtneming van de bijbehorende meetonzekerheid. Het doel van pipetten kalibreren is om aan te tonen dat de pipet nog steeds nauwkeurige resultaten levert binnen de door de producent of ISO 8655 bepaalde specificaties. Pipetten die buiten het tolerantiebereik werken, kunnen na een servicebeurt vaak worden gejusteerd en opnieuw worden gekalibreerd.

Zorg dat u altijd de handleiding van de producent raadpleegt voordat u begint met reinigen, omdat de bestendigheid van het materiaal per merk verschilt. Voor een goede reiniging moeten zuigerpipetten uit elkaar worden gehaald. Het tipafwerpmechanisme en de cilinder kunnen vaak simpelweg met de hand worden losgeschroefd om de pipet te openen. Wees voorzichtig: door de veerdruk kunnen er onderdelen uit de pipet springen. Onderdelen kunt u gewoonlijk reinigen met een doek die vochtig is gemaakt met een milde zeep en gedestilleerd water of met een oplossing van isopropylalcohol of ethanol. Voorkom dat vloeistoffen in de schacht kunnen dringen, ook tijdens het pipetteren, om verontreiniging van zuiger en afdichting te voorkomen. Raadpleeg de handleiding om na te gaan of het betreffende pipetmodel geschikt is voor reiniging in een sterilisator of autoclaaf en hoe u daarvoor te werk moet gaan. Na het reinigen moet u controleren of de pipet binnen het tolerantiebereik werkt. Een technicus voor pipettenservice voert na de servicebeurt gewoonlijk een kalibratie uit om te verifiëren en te bevestigen dat de pipet binnen het tolerantiebereik werkt.